Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.
Mało która dolegliwość jest tak potwornie uciążliwa, jak ból gardła. Pieczenie, palenie, drapanie w gardle utrudnia jedzenie, picie, a nawet zwykłe przełykanie śliny i mówienie. Co jest przyczyną takiego stanu? Co na zapalenie gardła będzie najlepsze? Przeczytaj poniższy artykuł i poznaj domowe sposoby leczenia.
Zapalenie gardła – objawy
Wiele osób utożsamia zapalenie gardła z anginą. To mniej więcej tak, jak w przypadku prostokąta i kwadratu. Każdy kwadrat jest prostokątem, ale nie każdy prostokąt jest kwadratem. I tak każda angina jest zapaleniem gardła, ale nie każde zapalenie gardła jest anginą.
Wyjaśniając, angina to bakteryjne zapalenie wywołane przez paciorkowca o skomplikowanej nazwie: beta-hemolizującego grupy A. Ta przyczyna stanowi nie więcej niż 30% przypadków infekcji gardła i to w przypadku dzieci. Dorosłych dotyczy jeszcze rzadziej, bo zaledwie w 5-10% przypadków. Skąd więc przeświadczenie o tak częstym jej występowaniu? Być może wynika to z faktu zwykle cięższego przebiegu zakażeń bakteryjnych w porównaniu z wirusowymi. A ból gardła, nawet ten wirusowy, potrafi być bardzo dokuczliwy. Dlatego często myślimy „skoro tak mocno mnie boli, to przecież muszę mieć bakterię i potrzebuję antybiotyk!”. W 70–90% zapaleń nie mamy racji, bo ich przyczyną są wirusy, notabene niereagujące na antybiotykoterapię. Mogą to być adenowirusy, rynowirusy, koronawirusy, albo wirusy grypy i paragrypy. To te same patogeny, które wywołują ostre wirusowe zapalenie górnych dróg oddechowych, czyli przeziębienie. Stąd tak często w tej chorobie pojawia się ból gardła.
Z puntu widzenia doboru adekwatnego leczenia, istotne jest zatem rozróżnienie wirusowego od bakteryjnego zapalenia gardła. Na to pytanie najlepiej odpowie lekarz, który oglądając gardło i oceniając stan ogólny chorego, zwykle jest w stanie postawić rozpoznanie, choć nie zawsze jest to łatwe. W obu przypadkach ból gardła bywa dotkliwy, trudno jest przełykać, a nawet mówić. Nagły i ostry początek bólu gardła, gorączka, nudności, wymioty, obrzęk migdałków i powiększenie węzłów chłonnych wskazują jednak raczej na infekcję bakteryjną. Natomiast kaszel, katar, biegunka, bóle mięśniowe, czy zapalenie spojówek przemawiają za zakażeniem wirusowym. W postawieniu diagnozy pomocna jest także skala Centora w modyfikacji McIsaaca, którą bez problemu można znaleźć w Internecie. Widać w niej, że wiek ≥45 lat znacząco obniża prawdopodobieństwo anginy, o czym świadczy odejmowany punkt.
Oprócz wirusowego i bakteryjnego zapalenia gardła może wystąpić także grzybicze. To jednak zaledwie ułamek wszystkich przypadków. O grzybiczej infekcji należy pomyśleć w przypadku białego, serowatego nalotu na śluzówkach jamy ustnej i gardła, który krwawi po zdrapaniu. Choroba dotyczy zwykle osób o zmniejszonej odporności, np. zakażonych wirusem HIV, w trakcie chemioterapii albo mających niekontrolowaną cukrzycę.
Łagodzenie objawów zapalenia gardła
Leczenie zapalenia gardła opiera się przede wszystkim na łagodzeniu objawów. W przypadku wirusowej infekcji jest to w zasadzie wystarczająca forma terapii. Natomiast angina wymaga dodatkowo antybiotykoterapii, a infekcja grzybicza leków przeciwgrzybiczych.
Większość przypadków bólu gardła z powodzeniem można leczyć samodzielnie w domu, stosując preparaty dostępne w aptece bez recepty. Dobrze sprawdzą się środki o działaniu antyseptycznym – odkażającym oraz miejscowe anestetyki, czyli preparaty znieczulające. Antyseptyki wykazują bardzo szerokie działanie – bakteriobójcze, wirusobójcze oraz grzybobójcze. Zaliczamy do nich m.in. octenidynę, chlorheksydynę i chlorchinaldol. Anestetyki to lidokaina, benzokaina, czy mentol. Aktualnie na rynku dostępne są różne formy środków leczniczych na gardło – aerozole, pastylki i tabletki do ssania, tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej (tabletki niepowlekane), roztwory, płukanki. Aerozole lepiej sprawdzą się u dzieci, które nie potrafią jeszcze bezpiecznie ssać tabletek, co stwarza zagrożenie zakrztuszeniem. Pastylki i tabletki do ssania to lepsze rozwiązanie dla dorosłych, ponieważ cechują się dłuższym utrzymywaniem wysokiego stężenia substancji czynnej w obrębie śluzówek jamy ustnej. W przypadku silnych dolegliwości bólowych warto sięgnąć po paracetamol albo ibuprofen.
Alternatywą dla farmaceutyków są naturalne mieszanki ziołowe. Napar z ziela tymianku, liści szałwii i liści mięty pieprzowej wykazuje działanie odkażające śluzówkę jamy ustnej, przez co stosuje się go w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła, ale również w zapaleniu dziąseł. Podczas przeziębienia z towarzyszącym kaszlem warto wypróbować mieszankę korzenia prawoślazu, liści babki lancetowatej i kwiatów lipy. Skuteczność tradycyjnych, roślinnych produktów leczniczych opiera się wyłącznie na długim okresie stosowania i doświadczeniu.
W trakcie leczenia infekcji gardła należy dbać o dobre nawilżenie śluzówek. Zaleca się wypijać 2-3 litry wody dziennie, pamiętać o wietrzeniu pomieszczeń i korzystać z nawilżaczy powietrza. Jest to szczególnie istotne w sezonie grzewczym, kiedy powietrze w naszych domach i mieszkaniach jest wyjątkowo suche. Nadmierne wysuszenie błon śluzowych redukuje ich zdolności obronne i przyczynia się do częstszych zakażeń.
Autor: Lekarz Irena M. Wojtowicz
Bibliografia
Hryniewicz W. (red.): Ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych. W: Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego. Wyd. Narodowy Instytut Leków 2016: 45-63.
Miejscowe leczenie zapaleń gardła, Puls Medycyny, 02.01.2020, https://pulsmedycyny.pl/miejscowe-leczenie-zapalen-gardla-978043 (dostęp online: 30.12.2022).
Zagor M., Czarnecka P., Janoska-Jaździk M., Ostre i przewlekłe zapalenie gardła, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 23.01.2018.
